Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię.
Sakrament Pokuty i Pojednania - sumienie i rachunek sumienia
według Katechizmu Kościoła katolickiego
Katechizm Kościoła Katolickiego definiuje sumienie jako wewnętrzny głos, dzięki któremu człowiek potrafi odróżnić dobro od zła. Jest to odczucie, umożliwiające kierowanie się ku dobru, ale też i unikanie zła.
KKK 1776 "W głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i którego głos wzywający go zawsze tam, gdzie potrzeba, do miłowania i czynienia dobra a unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem... Człowiek bowiem ma w swym sercu wypisane przez Boga prawo... Sumienie jest najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka, gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa"
KKK 1778 Sumienie moralne jest sądem rozumu, przez który osoba ludzka rozpoznaje jakość moralną konkretnego czynu, który zamierza wykonać, którego właśnie dokonuje lub którego dokonała. Człowiek we wszystkim tym, co mówi i co czyni, powinien wiernie iść za tym, o czym wie, że jest słuszne i prawe. Właśnie przez sąd swego sumienia człowiek postrzega i rozpoznaje nakazy prawa Bożego:
Sumienie jest prawem naszego ducha, ale go przewyższa; upomina nas, pozwala poznać odpowiedzialność i obowiązek, obawę i nadzieję... Jest zwiastunem Tego, który tak w świecie natury, jak i łaski, mówi do nas przez zasłonę, poucza nas i nami kieruje. Sumienie jest pierwszym ze wszystkich namiestników Chrystusa
Posiadanie sumienia jest cechą jedynie ludzką, charakterystyczną dla naszego gatunku. Żadne inne organizmy stworzone przez Boga nie zostało nim obdarzone. Tylko ludzie, tak bardzo podobni do Pana, posiadają zdolność odróżniania dobra od zła. Dzięki sumieniu jesteśmy wyniesieni ponad inne istoty, nasza więź z Bogiem jest silniejsza. Co ważne, mamy możliwość poznania tego, co w życiu najważniejsze, unikania sytuacji niebezpiecznych i zagrażających naszej duchowości.
O sumieniu mowa w Piśmie Świętym. w Ewangelii według św. Mateusza rozważane są zagadnienia dotyczące kształtowania się sumienia. Każdy człowiek się z nim rodzi, ale rozwija je dzięki łasce Boga. Oczywiście, sam musi włożyć w rozwój wiele pracy, poprzez spełnianie dobrych uczynków i, co najważniejsze, słuchanie wewnętrznego głosu, który zazwyczaj jest nieomylny.
W Biblii dokonane jest też rozróżnienie na sumienie przeduczynkowe oraz pouczynkowe .Pierwsze to odczucie, które pojawia się przed dokonaniem jakiegoś czynu, podpowiada dobre rozwiązania i odwodzi od popełnienia zła. Natomiast sumienie pouczynkowe to osobista, wewnętrzna refleksja nad uczynkiem już dokonanym, połączona z oceną moralną. w Ewangeliach według św. Łukasza i Marka pojawia się również podział sumienia na wrażliwe, czyli takie, które reaguje odpowiednio na zło i unika go oraz na sumienie niewrażliwe, mające większą tolerancję na brak dobra.
Warunkami kształtowania się dojrzałego sumienia są: zapoznawanie się ze słowem Bożym (czytanie Biblii, zgłębianie nauki Jezusa i przykazań), słuchanie rad mądrych ludzi (np. Jana Pawła II), spowiedź (oczyszczanie się z grzechów), rachunek sumienia (moralna refleksja o sobie) oraz modlitwa (rozmowa z Bogiem).
Dla człowieka wierzącego sumienie to podstawa funkcjonowania i życia w zgodzie z zasadami Bożymi.
KKK 1779 Jest ważne, by każdy wszedł w siebie, ażeby usłyszeć głos swojego sumienia i za nim pójść. To poszukiwanie głębi wewnętrznej jest tym bardziej konieczne, że życie często sprawia, iż uchylamy się od wszelkiej refleksji, zastanowienia się lub wejścia w siebie:
Wróć do swego sumienia, jego pytaj!... Zejdźcie więc bracia do waszego wnętrza i we wszystkim, co czynicie, patrzcie na Świadka Boga! [Św. Augustyn]
